Sedye Nedir, Sedye Çeþitleri

Sedyeler, kullaným alanýna göre deðiþik þekillerde üretilmiþtir. Depola­ma ve taþýma kolaylýðý saðlayan teleskopik ve katlanabilir sedyeler vardýr. Katlanmayan sedyelere adi sedyeler denir.

Kýzaklý Tekerlekli Sedyeler

Ambulanstaki kýzaða tesbit edilen kýzaklý sedyeler, eklemli katlanabilir sedyelerdir. Sedyede ince yatak, yastýk, boþ yastýk kýlýfý ve yaralýyý sedyeye baðlamaya yarayan askýlar ve baðlar vardýr.
Çok amaçlý kullanýma sahip olan sedyelerin tekerlekler üzerinde taþýnmasýna yarayan bölümleri vardýr. Bu sedyeleri bir ilk yardýmcý kullanýr.
Tekerlekli sedyelerden bazýlarý kýzaksýzdýr. Bu sedyeler katlanmaz, sabit bir mekaniðe sahiptir. Özellikle ambulansa kadar veya ambulanstan yaralýnýn yataða alýnmasýna kadar geçen alanlarda kullanýlýr. Yüksekliði hasta yataðý kadardýr.

Teleskopik Sedyeler

Sedyedeki iki sýrýðýn boyu teleskopik yapýdadýr. Sedyenin boyu ayar­lanabilir. Kullanýlmadýðý zamanlarda tutumaklar sýrýklar altýna veya içine itilir.
Dar geçitlerde, dönemeçlerde merdiven aralýðýnda kýsaltýlarak dönüþler kolaylaþýr.
Teleskopik sedyeler katlanabilir özelliðe de sahiptir. Katlanan sedye tek sýrýk halinde kolayca taþýnýr ve depolanýr. Tente boyunca yer alan iki veya dört adet aský veya kayýþlar, katlanan sedyenin baðlanmasýna yararlar.

Baðlanan sedye açýlmaz.

Katlanan sedyelerde en az 3 veya 4 travers vardýr. Traversler açýlan sedyenin açýk kalmasýný saðlar ve sedye tentesine destek olur,

Taþýma Tenteleri

Tente, branda veya saðlam kumaþlardan yapýlmýþ sedyelerdir. Uzun kenarlarýndaki deliklerden halat geçirilmiþtir. Bu halatlara taþýma halatý denir. Halattan tutularak yaralý taþýnýr.

Taþýma tenteleri kolayca katlandýðýndan depolama ve taþýma ko­laylýðýna sahiptir. Afetlerde yaralý taþýmayý kolaylaþtýrýrlar. Ancak kýrýðý ve omurga kýrýðý olan ve ezikli yaralýlar için kullanýlmamalýdýr.

Neil Robertson Sedye

Sýký dokunmuþ yelken bezinden yapýlmýþtýr. Sýrýklarý deðiþik materyalden yapýlabilir. Sedyenin baþ ve ayak tarafýnda demir halkalar vardýr. Bu halkadan çekme halatlarý geçirilir.
Neil - Roberstson sedyesi dar aralýklardan su yolu ve kanalizasyon ka­nallarýndan yaralýnýn çekilerek taþýnmasýna yarar. Yaralýyý yüksekten indir­me veya çukurdan çýkarmaya yarayan mekanik yapýya sahiptir.

Sedyeye, yaralýnýn baþ, gövde ve ayaklarýndan tesbitine yarayan kuþaklarý, baðlarý ve yaralýnýn örtülmesine yarayan ekleri vardýr.

Adi Sedyeler

Tente, sýrýklar, tutamaklarý ve sabit traverslerden meydana gelir. Adi sedyeler katlanmazlar. Yaygýn olarak kullanýlan adi sedyeler iki veya dört kiþi ile taþýnýr. Ambulansa yaralý ile konmasý halinde sedyenin ambulansa ve yaralýnýn sedyeye tesbiti gerekir.

Eklemli Sedyeler

Sedye sýrýklarýnýn ortasýndaki eklem ile sedye ikiye katlanarak boyu kýsaltýlýr. Eklemli sedyeler, sadece depolama ve taþýma kolaylýðý saðlar.

Yaralýnýn Sedyeye Alýnmasý, Sedye Taþýma

Yaralý Battaniye Üzerinde Yatýyorsa

Battaniyenin uzun kenarlarý hastaya doðru sýkýca kývrýlýr.
Sedye, yaralýnýn yanýna konur.
Ýlk yardýmcýlardan ikisi bir tarafta diðer ikisi diðer tarafta yer alýr.
Kývrýlan battaniye uçlarý ve orta kýsýmdan tutarak hep birlikte yaralýyý kaldýrýrlar.
Yan adýmlarla sedye üzerine yaralýyý getirirler.
Hep birlikte yavaþça sedye üzerine yaralýyý koyarlar.
Beþinci ilk yardýmcý varsa sedyeyi, yer­den kaldýrýlan yaralýnýn altýna iter. Battaniyenin artan bölümleri ile yaralýnýn üzeri örtülür.

Yaralý Yerde Yatýyorsa ve Battaniye Varsa, Sedye ile Taþýma

Battaniye yaralýnýn yanýna paralel olarak serilir. Uzunlamasýna yarýya kadar battaniye kývrýlýr.
3 ilk yardýmcý, yaralýyý dikkatlice saðlam tarafý üzerine çevirir.
4 ilk yardýmcý battaniyenin kývrýlmýþ tarafýný yaralýnýn sýrtýna yaklaþtýrýr.
4 ilkyardýma yaralýyý ayný anda battaniye üzerine yuvarlarlar (Yaralý çevrilir).
Yaralý sýrt üstü pozisyonda battaniyenin üzerindedir. Battaniyenin kývrýlmýþ tarafý açýlýr. 4 ilk yardýmcý hep birden battaniye ile yaralýyý kaldýrýrlar. Hazýr duran sedye üzerine yaralý battaniye ile birlikte konur. Yaralýnýn üzeri battaniyenin artan bölümleri ile örtülür.

Yaralý Yerde Yatýyorsa ve Battaniye Yoksa, Hasta Sedye Kullanýmý

ilkyardýmcýlar yaralýnýn sol tarafýna geçerler.
ilk yardýmcýlardan biri baþ ve omuzlar, birisi bel ve kalça ve diðeri ise dizler hizasýnda diz çökerler.

Dördüncü Ýlkyardýma yaralýnýn bel ve kalçasý hizasýnda yer alýr.
Diz çöken ilk yardýmcýlar kol­larýný yaralýnýn altýna sokarlar. Yaralýyý Çengelvarý kavrarlar.
Sað taraftaki 1 nolu karþý taraftaki 4 ve 3 nolu ilk yardýmcýnýn ellerinden kavrar.
Hep birlikte yaralýyý kaldýrýrlar.

Yaralý, sol taraftaki 3 ilk yardýmcýnýn dizleri üzerine yerleþtirilir.
Sað taraftaki ilk yardýmcý, yaralýyý býrakýr. Hazýr duran sedyeyi yaralýnýn altýna gelecek þekilde kaydýrýr.
Hep birlikte yaralýyý sedye üzerine koyarlar.
Yaralýnýn üzeri ceket veya baþka bir örtü ile örtülür.

Yüklü Sedyenin Taþýnmasý

Dört Kiþi Ýle Taþýma

Sedye ortada kalacak þekilde iki teskereci sedyenin sol tarafýna, iki ilk yardýmcý ise sedyenin sað tarafýnda yer alýr.

Ýkisi baþ tarafa, ikisi ayak tarafýna gelirler.
Sedyeye yakýn taraftaki elleri ile sedyeyi tutarlar.
Dýþ taraftaki elleri ile de sedyenin ortasýnda tutarlar.
Hep birlikte ayaða kalkarak uygun adýmlarla ilerlerler.
Sedye ile geri geri de yürümek gerektiðinde verilen komutla geri geri gidilir.
Sedye alçaltýlarak yürünecekse verilen komut ile ilkyardýmcýlar bellerini ve dizlerini bükerek yürürler.

Ýki Kiþi Ýle Taþýma

Ýlk yardýmcýlardan birisi baþ, birisi de ayak tarafýnda yer alýrlar.
Sedye tutamaklarý arasýna gelirler.
Eðilerek sedyenin tutamaklarýndan tutarlar.
Ayaða kalkarak uygun adýmlarla yaralýyý sarsmadan yürürler.
Sedye, askýlý ise ilkyardýmcýlar tutamaklara tesbit edilmiþ olan askýlýðý boyunlarýna takarlar, elleriyle de tutamaklardan tutarak yürürler.

Yaralýnýn Sedyeye Ýndirilmesi

Yaralý 4 ilk yardýmcý tarafýndan sedyeden indirilir.
3 ilk yardýmcý sedyenin sol tarafýna geçerler.
Ýlk yardýmcýlardan birisi baþ-omuz, diðeri bel-kalça ve üçüncüsü dizler hizasýnda yer alýrlar.
1 nolu ilk yardýmcý yaralýnýn (sedyenin) sað tarafýnda ve bel-kalça yanýnda yer alýr.
Hep birlikte yere çökerler.
Sol taraftaki 3 ilk yardýmcý kollarýný sedye ile yaralý arasýna sokarlar.
Sað taraftaki 1 ilk yardýmcý ile birlikte yaralýyý kaldýrýrlar.
Sol taraftaki 3 ilk yardýmcý, yaralýyý dizleri üzerine alýrlar.
Sað taraftaki 1 nolu ilk yardýmcý sedyeyi yaralýnýn altýndan alýr. Hep birlikte yaralý yere veya yataða konur
Ambulansa Yükleme Kurallarý

Ambulansa yaralý yükleme ve boþaltma, önce eðitim amacýyla boþ sedyelerle yapýlýr. Daha sonra bu eðitim aðýr sedyeler ile tekrarlanýr. Becerile­rin pekiþtirilmesi için içinde insan olan sedyeler ile yapýlýr.

Yaralý, standart sedye ve battaniye ile getirilmiþ ise, ilkyardýmcýlara boþ sedye ve battaniye verilir. Yaralý doðrudan doðruya sedye ile ambulansa yüklenir.
Uydurma sedye ile getirilmiþ ise, yaralý önce standart ambulans sedye­sine alýnýr, sonra ambulansa yüklenir.

Yaralýnýn baþý ambulansýn ön tarafýna doðrudur. Yani önce baþ taraf yüklenir.
Bir ambulansa 1,2 veya ranzalý ise 4 yaralý yüklenir.
Oturabilen yaralýlar, karþýlýklý olmak üzere 8 kiþi bir ambulansa yüklenebilir.
Sedyeler ambulansa, yaralýlar da sedyeye baðlanarak tespit edilir.